Πέμπτη 23 Μαΐου 2013

" Παλαιολόγεια "

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων που διεξάγονται στο ιστορικό χώρο του Μυστρά ( στην ευρύτερη περιοχή της γενέτειράς μου), παραθέτω απόσπασμα από το ιστορικό μυθιστόρημα " Ο αυθέντης του Μορέως" του Α. Ρ. Ραγκαβή. Στις σελίδες του βιβλίου θα βρείτε στοιχεία εξεικόνισης, αναπαράστασης και σύνθεσης μιας εποχής. Επίσης στοιχεία που συνδυάζουν τον έρωτα με την πολιτική.
                                                                                                                      Βλάχου Χ.










Henri Tonnet

Ο Αυθέντης του Μωρέως (1850), ένα μεσαιωνικό ιστορικό μυθιστόρημα;

Οι ιστορίες του νεοελληνικού μυθιστορήματος δίνουν μεγάλη σημασία στον Αυθέντη του Μωρέως, έργο του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, τότε καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που δημοσιεύτηκε στον πρώτο τόμο του περιοδικού Πανδώρα από τον Ιούνιο ως το Νοέμβριο 1850.
Σύμφωνα με τον Απόστολο Σαχίνη, ο Αυθέντης του Μωρέως είναι ένα ιστορικό μεσαιωνικό μυθιστόρημα που μιμείται τον Ιβανόη του Ουώλτερ Σκοτ και είναι χαρακτηριστικό για όλη την ελληνική μυθιστορηματική παραγωγή από το 1834 ως το 1880. Όσο για τον Mario Vitti, στην Ιστορία του, επιδίδεται σε μια ιδεολογική ερμηνεία του έργου. Θεωρεί πως ο Αυθέντης εξυμνεί τις πιο ένδοξες ώρες της νεοελληνικής ιστορίας και εντάσσεται στην ιδεολογία της Μεγάλης Ιδέας. Σ’ αυτή την προοπτική θα έπρεπε να βρούμε εύκολα, ανάμεσα στους χαρακτήρες του βιβλίου, τους καλύτερους εκπροσώπους του ελληνικού πατριωτισμού.
Εδώ όμως τα πράγματα περιπλέκονται πολύ. Από πατριωτική άποψη, η θέση του βιβλίου, αν υπάρχει, δεν είναι καθόλου σαφής. Μπορεί κανείς να το καταλάβει στην ακόλουθη περίληψη της υπόθεσής του.
Μετά το 1204, ο γάλλος ιππότης Γοδοφρείδος Βιλλαρδουΐνος κατέκτησε την Πελοπόννησο για λογαριασμό του αρχηγού του, Γουλιέλμου Σαμπλίτη. Ο Σαμπλίτης όμως αναγκάζεται να γυρίσει στη Γαλλία για να διαδεχτεί τον αδελφό του στο θρόνο. Αφίνει πίσω του τον Γοδοφρείδο Βιλλαρδουΐνο ως Τοποτηρητή του Μοριά με τους εξής όρους : αν, ως το τέλος της χρονιάς, δεν έχει επιστρέψει ο Σαμπλίτης στην Πελοπόννησο ή δεν έχει στείλει κάποιον άλλον στη θέση του, Αυθέντης του Μωρέως θα παραμείνει ο Βιλλαρδουΐνος. Στη Γαλλία όμως ο ανιψιός του Σαμπλίτη, ο Ροβέρτος, πείθει το θείο του να του δώσει το φέουδο του Μοριά. Ο Βιλλαρδουΐνος ενημερώνεται γι’ αυτό και, χάρη σ’ έναν κατάσκοπό του που ακολουθεί τον Ροβέρτο, καταφέρνει να καθυστερήσει το ταξίδι του επίδοξου διαδόχου του με αποτέλεσμα ο Ροβέρτος να φτάσει εκπρόθεσμος και να χάσει τη θέση του Αυθέντη.
Αυτή η ιστορία, που αποτελεί την κυριότερη υπόθεση του βιβλίου, προέρχεται από μια ελληνική εμπνευσμένη από τους Γάλλους χρονογραφία, το Χρονικό του Μορέως. Για να εξελληνίσει το θέμα του, ο Ραγκαβής προσέθεσε άλλα στοιχεία ιστορικής προέλευσης αλλά με μυθιστορηματική επεξεργασία. Αυτά τα στοιχεία συνδυάζουν τον έρωτα με την πολιτική. Ο Πετραλείφας, ο πεθερός του Δεσπότη της Ηπείρου, βρίσκεται στην αυλή του Βιλλαρδουΐνου με σκοπό να παντρέψει την εγγονή του, τη χαριτωμένη Άννα Κομνηνή, με το γιο του Βιλλαρδουΐνου. Όταν ο Πετραλείφας μαθαίνει πως ο Μοριάς θα περιέλθει στον Ροβέρτο Σαμπλίτη, αλλάζει τα σχέδιά του, και προτείνει στο Ροβέρτο να πάρει γυναίκα την ΄Αννα. Εντούτοις Έλληνες πατριώτες, με αρχηγό τον Λέοντα Χαμάρετο, ετοιμάζουν μια εξέγερση του υπόδουλου πληθυσμού και ζητάνε από τον Πετραλείφα την υποστήριξη του Δεσπότη της Ηπείρου. Ο Βιλλαρδουΐνος ενημερώνεται για την ελληνική εξέγερση και τη συμμετοχή του Πετραλείφα σ’ αυτήν. Για να συμφιλιωθεί με το νικητή, ο Πετραλείφας δε διστάζει να προδώσει τον Χαμάρετο και τους Έλληνες επαναστάτες, δίνοντας στον Βιλλαρδουΐνο τον κατάλογο των συνωμοτών. Αλλά όλα τα σχέδια του πανούργου Πετραλείφα ναυαγούν. Ο γιος του Βιλλαρδουΐνου θα παντρευτεί την κόρη του αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης. Όσο για την Άννα Κομνηνή, θα ανακαλύψει πως ο ιππότης Γωλτιέρος, που ερωτοτροπούσε διακριτικά μ’ αυτή, είναι στην πραγματικότητα ο Γουλιέλμος Ντε Λα Ρος, ο κληρονόμος του Δουκάτου Αθηνών και Θηβών και θα τον παντρευτεί. Οι Έλληνες συνωμότες συλλαμβάνονται από τον Βιλλαρδουΐνο. Αυτός δείχνει τη μεγαλοψυχία του και τους συγχωρεί, ενώ εκείνοι τον αναγνωρίζουν Αυθέντη του Μωρέως. Ο Χαμάρετος όμως δε δέχεται ούτε τη συγχώρεση ούτε την ξενική εξουσία του Βιλλαρδουΐνου και αυτοκτονεί.





























Κυριακή 19 Μαΐου 2013

Πολιτεία και πολίτης


"Ότι αν είμαι στραβός και η πατρίδα μου είναι καλά, με θρέφει. Αν είναι η πατρίδα μου αχαμνά, δέκα μάτια νάχω στραβός θα να είμαι".
                                                                                                    Μακρυγιάννης

   


Σάββατο 18 Μαΐου 2013

Από την ταχύτητα στη συστολή





 Όλα έχουν περιπέσει στη μαγεία των "fast". Η ταχύτητα έχει γίνει αναπόσπαστο στοιχείο της
καθημερινότητας με όλα τα επακόλουθα: Τάση απορρύθμισης, άγχος, ταχυκαρδίες, stress.
Στα χέρια μου έπεσε το βιβλίο του Μ. Κούντερα με τίτλο "Βραδύτητα". Αναφέρει: "Υπάρχει κρυφός σύνδεσμος μεταξύ βραδύτητας και μνήμης, μεταξύ ταχύτητας και λήθης. Ας πάρουμε μια όσο το δυνατόν πιο κοινότυπη κατάσταση : κάποιος περπατάει στο δρόμο. Ξαφνικά θέλει να θυμηθεί κάτι, αλλά του διαφεύγει η ανάμνηση. Εκείνη τη στιγμή, μηχανικά, επιβραδύνει το βήμα του. Αντιθέτως,
κάποιος που προσπαθεί να ξεχάσει ένα δυσάρεστο περιστατικό που έζησε πριν από λίγο, επιταχύνει εν αγνοία του το βάδισμά του, σαν να θέλει να απομακρυνθεί γρήγορα από κάτι, που χρονικά, βρίσκεται ακόμα πολύ κοντά του."
 Κάπως έτσι συμβαίνει στις μέρες μας  με τις κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις (θάλεγα εξαθλιώσεις).Όλα τα προβλήματα έρχονται πολύ κοντά μας. Η πρώτη μας αντίδραση είναι η οργή, η ορμητική συμπεριφορά, η λεκτική επίθεση. Ένα δεύτερο στάδιο είναι αυτό που η επιστήμη της ψυχολογίας ονομάζει "ψυχολογική αναδραστικότητα". Να εκτιμά κανείς τις απαγορεύσεις που του ασκούνται και τις προτάσεις που του επιβάλλονται.
 Ανάμεσα στην επίθεση και τη συστολή ο άνθρωπος ξεχνά την ταυτότητά του. Η εξουσία είναι εκείνη που τον υποχρεώνει να την αποκτήσει με σκοπό να τον ελέγχει  και η ίδια  την καταργεί για να μην έχει ο άνθρωπος πρόσωπο να αντιδρά.
                                                                                                                    Βλάχου Χρύσα

Τετάρτη 15 Μαΐου 2013

ΕΠΙΚΑΙΡΟ



                              Εργο των: Γκίλμπερτ και Τζόρτζ "Χείρες βοηθείας"
                               

"Μέγα βασίλειο εξουσιών  σε δένω στο κατώφλι νάβρεις  ψίχουλα πριν αναρριχηθείς βαθιά απ’ την αμφίκοιλη ταυτότητα, σκορπάς γάντια σε πενταδάχτυλους ανέμους, γίνεσαι κεραυνός, κόβεις το περιλαίμιο μαζί και τη φλέβα, ανθρώπων και σκύλων, ορθάνοιχτα μάτια στον τοίχο λαβωμένα, άνθρωπος εν ανθρώποις λιμάρει τη συνοχή, αερικά  ξύνουν τα ράμφη τους σε  κόκκινο παράθυρο, κοφτερά μαχαίρια στο συρτάρι, - το μέσο γίνεται μισητό- καίγεται πριν αφεθεί στην ποθητή χρησιμότητα. Τόσο εισχώρησε η ανταμοιβή που θέλει χειρουργικό κοπίδι σε άφατη γιορτή πνιγμένη σε ματαιότητες. Εναποθέτεις πακέτα συνδρομών σε  χάρτες λεκτικών  ασκήσεων, λέγεσαι εξουσία κι έχεις κόκκινο λειρί. Σε φοβίζει το χάραμα. Στα παπούτσια σου χωρούν νάρκες. Τραβάς το σύρμα κι ένα κοπάδι πουλιών  καβουρδίζεται στον αγέρα. "
                                                                                           Ανεκδοτη ποιητική αφήγηση της 
                                                                                                       Βλάχου Χρύσας

Τρίτη 14 Μαΐου 2013

Χρυσόθεμις

Χρυσίζεις έπαινο.
Χειραψίες λευκές, ρυθμικά επαναλαμβανόμενες.
Αργαλειού επανεκκίνηση.
Για κλωστή η τρυφερότητα του παγωμένου.
Χρόνια περίμενες να κορφολογήσεις οράματα.
Φλεγόμενα δαδιά στον αέρα.
Αν δεν τα καλέσεις, αποδημητικά πουλιά.
Υπέδαφος, δοξαστικό.
Μην ξεχνιόμαστε. Το νερό υπακούει.
Τόση δύναμη και να 'ναι στο υπο-.

Βρέξε λοιπόν να δυναμώσουμε.
Οι ρίζες, τ' αυλάκι του κορμιού,
τα λασπωμένα σου παπούτσια που
τώρα είναι γυαλισμένα και αθόρυβα.

Κι άλλο χειροκρότημα.
Μετράς ανθρώπους.
Στοίβες οι πολυτάραχες ακρίδες.
Απανωτές σφενδόνες με αυτοκόλλητα στοιχήματα.
Καρφώνονται στον τοίχο του χρόνου.
Ξεκολλά.
Κόκκινη πίσσα.
Πατάς και βουλιάζεις.
Το θηλυκό σου όνομα
καταβροχθίζει
το αρσενικό όνομά του.

Βγάζεις τα επτά πέπλα σου -πτυχία επί πτυχίων-
και προσφέρεις το κομμένο σου κεφάλι στη
                Σαλώμη.

Τώρα θα 'χει δυο και κείνη να προσφέρει.

                                                                    Βλάχου Χρύσα "Εν ώρα λήθης"



"ΣΑΛΩΜΗ" -Έντουαρντ Μπιούρα

















Επίκαιρο

"Ο φόβος  για τις αρχές", γράφει ο Κάφκα στον Πύργο, "γεννιέται εδώ, μαζί σας, και σ' όλη σας τη ζωή σας επιβάλλεται με τους πιο διαφορετικούς τρόπους κι από κάθε πλευρά βοηθάτε και σεις οι ίδιοι το δυνάμωμά του όσο μπορείτε."
                                                                                                 

Γιατί στο περιθώριο η τέχνη;



Για να υπάρξει κανείς στο κοινωνικό γίγνεσθαι  πρέπει να ενσωματώσει στοιχεία συλλογικής διαλεκτικής και αντίδρασης. Κάποιοι άνθρωποι δημιουργούν συνθήκες ταυτόσημες με την ανάγκη τους για χάσιμο. Όταν κάτι χάνεται μέσα τους, νομίζουν πως κερδίζουν μια δυνατή εμπειρία. Κάποιοι άλλοι ξεμπλοκάρονται με την μέγιστη απόδοση στην εργασία, με την αναμονή ανάθεσης πραγμάτων είτε από τους ίδιους είτε από τους εργοδότες. Οι μεν πρώτοι αγωνιούν για την ταχύτερη απόλαυση, προσμετρώντας ανάσες, ρίγη, χτυποκάρδια και ό,τι βγάζει η ορμή τους. Οι δεύτεροι μετρούν την ένταση μιας υπερκείμενης καθοδήγησης που ισορροπεί με το τι δίνω και  τι παίρνω. Ένα ισοζύγιο αλλόκοτο με συνθήκες και σημαινόμενα άκαρπα που εγκαταλείπονται  στο χώρο εργασίας. Καμιά κινητοποίηση  ώστε να προκαλέσει αναβαθμούς στη σκέψη και στα αισθήματα. Το σπίτι είναι χώρος αναδίπλωσης της καθημερινότητας. Κάτι που μαγνητίζει πρακτικές. Χωρίς αυτές  δεν υπάρχουν συνεκτικοί δεσμοί και τρόποι επικοινωνίας. Έτσι έχει μελετηθεί η οικογένεια. Υπό το πρίσμα μιας ταυτότητας που περιέχει όλα τα μέλη. Σαν κάποιο να ξεστρατίζει, θεωρούν ότι παράπεσε. Αυτή η αδιανόητη αντίληψη περί ομοίων επιθυμιών και στόχων έχουν καταντήσει την ελληνική κυρίως οικογένεια  χωνευτήρι παραδόσεων και κατευθύνσεων ικανών για μια βασική επιβίωση. Επιβίωση, κατ’ αυτούς, σημαίνει να αρπάζει στο μέγιστο τις ευκαιρίες επαγγελματικής καταξίωσης ή βολέματος.
Περί τέχνης, ούτε συζήτηση. Κι όμως η αισθητική  του κόσμου βασίζεται στην  αλληλεπίδραση των τεχνών. Τα γλυπτά του Ροντέν ιδίως «το φιλί» 1886, επηρέασε τον Κ. Μπρανκούζι στο δικό του «φιλί» το 1908.
Η αφαίρεση στη μουσική, ήταν και αφαίρεση εικαστική,  η μουσική του
Στοκχάουζεν  παραδείγματος χάρη ήταν αφαίρεση μινιμαλιστικού μοτίβου.  Κάτι ανάλογο  εκφραζόταν  και στους πίνακες του  Ντελωναί, του Πικάσο, του Μοντριάν, του Καντίνσκι και πολλών άλλων. Το ίδιο συνέβη και στη λογοτεχνία. Ο συμβολισμός στην ποίηση απηχεί και σε έργα  ιμπρεσιονιστών, ο σουρεαλισμός του Νταλί π.χ αλλά και άλλων ομοτέχνων του αποτελεί γενικότερη ιδεολογική, πολιτική και λογοτεχνική έκφραση. Η αλληλεπίδραση βαθαίνει  τη λειτουργία των σημάνσεων.
Ανακύπτει ένας πολύ-φθογγισμός. Μοιάζει με διασταύρωση αισθητικών αξιών που χαιρετούν η μια την άλλη χωρίς να την παραμερίζουν. Η τέχνη αυτό προσδιορίζει: να ανακαλύψει κανείς  τη σιωπή ανάμεσα στην ορμή και στην έκφραση. Σημείο συνάφειας με τη ζωή του ανθρώπου. Αυτό δεν πασχίζει και ο άνθρωπος; Η σιωπή, όσο και αν φαίνεται ελλειπτική και άγονη μοιάζει με δρομέα σε εκκίνηση. Γιατί σ’ αυτήν αναπαράγονται  οι δυνάμεις μας, ενισχύεται η αμφιλεγόμενη υπόσταση των πραγμάτων και αξιολογείται η σχέση μας με το χρόνο.
                                                                              Βλάχου Χρύσα

Πέμπτη 9 Μαΐου 2013

Από τη ποιητική συλλογή "Εν ώρα λήθης"- Βλάχου Χρύσας-( Απρίλης 2013.- εκδόσεις Θερμαϊκός )




                                               Χαίρε επωάσεως
                       

                     Αργείς τα βράδια να γυρίσεις.
                     Σε προλαβαίνει, λες, το σούρουπο των λαιμητόμων
                     κομμένα κεφάλια φιδιών σε τόση ερημιά
                     ακακίες, φιλήδονα δάκρυα, εκδορές ανέμων.

                     Να χαίρεσαι το δις. Σε λεηλάτησε αιφνιδίως.
                     Το 'κανες δυσ-. Έτσι που το ύψιλον να γίνεται σχοινάκι.
                      Νυχθημερόν να χαίρεσαι
                      κρατώντας το απ' τις άκρες.

                                               

Από την παράσταση στην περίσταση.



Δύσκολο να δώσει κανείς ορισμό για την ποίηση. Ωστόσο κάποιοι συμβατικοί ορισμοί απασχολούν τη σκέψη μας και αποτελούν ιδεολογικό -αισθητικό προσανατολισμό σε ό,τι ενδίδει ως παράσταση. Έτσι και εγώ θέλοντας να εντοπίσω την τραγικότητα της υπέρβασης των πραγμάτων στη ζωή μας, σκέφτηκα πως ίσως ποίηση να είναι η  αποκατάσταση της σχέσης μ' αυτό που μας υπερβαίνει  μέσω της γλώσσας.Αυτό που μας υπερβαίνει δεν το ορίζουμε ως ασύλληπτο ή παράξενο.
Είναι αυτό που μας προκαλεί δέος. Αυτό που η Catherine Clement (στο βιβλίο "το θήλυ και το ιερό",-C. Clement-Julia Kristeva) ονομάζει ιερό." Το ιερό σβήνει το χρόνο και το χώρο. Περνάει μέσα από το μη  ορισμένο...είναι η άμεση πρόσβαση στο θεϊκό." Τι μπορεί να πει κανείς για τη θέα ενός μισογκρεμισμένου σπιτιού που τα ξερά πλοκάμια του κισσού έχουν κατακλύσει το κτίσμα που έχει σωθεί...Για το χιονισμένο Ταύγετο... ή για έναν τσακισμένο χαρταετό στα χέρια ενός μικρού παιδιού που κλαίει...'Ολοι έχουμε βιώματα. Έρχονται στο νου μας ως εικόνες.Μέσω της αναγωγής τους σε διανοητικό και συναισθηματικό τοπίο, τις φέρνουμε κοντά μας. Και γίνονται περίσταση, στιγμή, συγκυρία.Ο δημιουργός "ακούει " το κάλεσμα. Ό,τι έχει μείνει στη μνήμη μας ως παράσταση, είναι άγριο, πρωτόγονο, έχει θυμό. Η λήθη, το ημερεύει. Εμπιστεύομαι τη λήθη γιατί αφαιρεί. Αφαιρεί το περιττό. Από το φλύαρο περνάμε στο ακέραιο. Στο ελάχιστο. Στην αποδοχή του ελάχιστου βρίσκεται η ουσία της ύπαρξής μας.
                                                                                                                     Βλάχου Χρύσα